15 października – Międzynarodowy Dzień Dziecka Utraconego
Na całym świecie 15 października obchodzony jest Dzień Dziecka Utraconego, ustanowiony i po raz pierwszy obchodzony w Stanach Zjednoczonych w 1988 roku. W Polsce obchodzimy go od 2004 roku. 15 października to symboliczna data – mniej więcej do tego dnia, licząc od 1 stycznia, trwałaby ciąża.
W ten szczególny dzień pamięci o dzieciach, które zmarły przed narodzinami, mówi się o tym, z jaką traumą mierzą się ich rodzice, oraz o należnym wsparciu psychologicznym. Według szacunków w Polsce co roku dochodzi do ok. 40 tys. poronień i 1,7 tys. martwych urodzeń. Rodzice mają prawo pochować swoje dziecko utracone na każdym etapie ciąży. Z medycznego punktu widzenia do 22. tygodnia ciąży mówimy o poronieniu, a po tym okresie – o martwym urodzeniu.
Do zorganizowania pogrzebu i skorzystania ze wszystkich przysługujących praw potrzebne jest dopełnienie szeregu formalności. Niezbędna jest m.in. Karta Martwego Urodzenia wydana przez szpital lub lekarza prowadzącego ciążę. Co ważne, do jej wydania niezbędna jest znajomość płci dziecka, którą najczęściej można określić ok. 16. tygodnia ciąży. Po otrzymaniu Karty Martwego Urodzenia rodzice mają trzy dni na dostarczenie jej do urzędu stanu cywilnego właściwego ze względu na miejsce urodzenia, który na tej podstawie wydaje akt urodzenia z adnotacją o martwym urodzeniu (dlatego nie trzeba już pozyskiwać aktu zgonu).
Dalej procedura przebiega już standardowo. Istnieje możliwość pochowania dziecka i uzyskania z ZUS-u zasiłku pogrzebowego w pełnej kwocie oraz świadczenia macierzyńskiego – urlopu w wymiarze 56 dni liczonego od dnia poronienia i płatnego w wymiarze 100 proc. kwoty będącej podstawą do naliczenia świadczenia. Jeżeli płeć nie została określona, rodzice wciąż mogą pochować dziecko – szpital wystawia wtedy kartę zgonu do celów pochówku, która upoważnia do zorganizowania pogrzebu, jednak na jej podstawie nie można ubiegać się o zasiłek pogrzebowy ani pozostałe świadczenia.
Jeżeli jednak rodzice nie zdecydują się na organizację pogrzebu i podpiszą w szpitalu odpowiednie oświadczenie, a pogrzeb nie zostanie zorganizowany przez podmioty wskazane w art. 10 ust. 1 i ust. 2 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych, obowiązek ten spada na gminę właściwą dla miejsca urodzenia, co również określa ustawa. Zorganizowanie takiego pogrzebu według art. 17 ust. 1 pkt 15 ustawy z 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej należy do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym.
Co ważne, rodzice powinni być poinformowani o pogrzebie.
Warto zaznaczyć, że rozporządzenie Ministra Zdrowia z 21 grudnia 2006 roku w sprawie postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimi określa, że za zwłoki uważa się ciała osób zmarłych i dzieci martwo urodzonych bez względu na czas trwania ciąży. W związku z tym z ciałami dzieci utraconych należy postępować jak z każdym innym zmarłym – z należytym szacunkiem, przestrzegając obowiązujących przepisów sanitarnych. O obowiązkach szpitali w tym zakresie mówi art. 28 ust. 1 pkt 2 ustawy o działalności leczniczej, który określa, w jaki sposób szpital ma przygotować zwłoki w celu wydania ich osobie lub instytucji uprawnionej do pochówku.
Na wielu cmentarzach w Polsce co roku 15 października odbywają się modlitwy przy grobach, w których pochowane są dzieci utracone. Często przy okazji wspomnianej daty organizowane są również zbiorowe pochówki, prowadzone są też dyskusje na temat aktualnego stanu prawnego i tego, w jak wielu prosektoriach w kraju martwo narodzone dzieci czekają na pochówek. Warto przy okazji Międzynarodowego Dnia Dziecka Utraconego zatrzymać się chwilę przy tym zagadnieniu i zastanowić, czy w naszej gminie obowiązek ich pochowania jest należycie wypełniany.